نقش زنان در تربیت فرهنگی نسل آینده

جمهور پرس: آن چه از متون و شواهد تاریخی بر می‌آید، نشان می دهد جهل و زور دو عامل اصلی ستم به زن و فرو دستی آنان در تاریخ گذشته بسیاری از جوامع بوده است. نگاه مادی غرب که بر مبنای لذات پست مادی انسان، آن هم انسان به معنای مرد پایه ریزی شده که زن حتی حق مالکیت، حق تحصیل و حق رای هم در ادواری از تاریخ را نداشته است و اکنون هم فمنیسم که عکس العملی از جانب غرب می باشد شامل یک حرکت دستپاچه و بدون تدبیر برای دیده شدن و به حساب آمدن زن که منجر به ستم جدیدی برای زن شده که امروز بلای جان زنان بوده و ستم برابری، ستمی جدید ادامه ستمی کهنسال ولی به شکلی متفاوت است.nnدر این میان نگاه زیبا و متعادل اسلام عزیز و تعابیر و استنباط های اندیشمند فرزانه جهان اسلام به زن این ریحانه آفرینش، روشنایی بخش این فضای تاریک و مبهم است. هرچند که فریاد این اندیشه های زلال و آسمانی در میان جار و جنجال های پوچ مدعیان دفاع از حقوق زنان، کمتر شنیده می‌شود. در حالی که راه همین است: « اللهم اهدنا الصراط المستقیم.»nnدر دایره هستی، بی نیازی راه ندارد. فلسفه می‌گوید امکان، مساوی است با نیاز. انسان یکی از ممکنات عالم است و سراپا نقص و نیاز. کودک انسان، به تنهایی قادر به رفع نیازهای اولیه خود نیست و والدین، آن نیازهای مبرهن را مرتفع می‌کنند. پر واضح است که نیازهای جسمی، تنها بخشی از نیازهای کودک هستند. نیازهای روحی، روانی و معنوی هم بخش دیگری از نیازهای انسان‌ها به ویژه کودکان می باشند که از اهمیت فوق العاده ای برخوردار هستند و اگر برخی نیازهای معنوی و روحی تامین نشوند، حتی در رشد جسمانی کودکان نیز ایجاد اختلال می‌کنند. متاسفانه برخی والدین به این بخش از نیازهای کودک خود توجهی ندارند یا کمتر توجه می کنند.nnدر این مطلب بر آنیم تا برخی از این نیازها را که تامین آن ها زمینه ساز تربیت صحیح فرزندان است باتوجه به سیره معصومین علیه السلام بیان کنیم که علاوه بر نقش زمینه سازی در تربیت، تا حدی نقش تربیتی مستقیم هم دارند که اساسا بوسیله مادر تامین می‌شوند.nn۱. روش محبت به عنوان یک نیاز اساسی پس از نیازهای زیستی است که پایه تربیت نوزاد را تشکیل می‌دهد و پاسخگویی والدین به خصوص مادر به این نیاز کودک، اساس و پایه تربیت او را تشکیل می دهد زیرا ارضای این نیاز در کودک موجب آرامش روانی، امنیت خاطر، اعتماد به نفس، اعتماد به والدین و محیط خانه و حتی سلامت جسمی او می شود و ارضا نشدن این نیاز باعث فروپاشی روحی و روانی، بی اعتمادی به خود و دیگران، احساس عجز و حقارت، بیماری های جسمی و روانی متعدد و انحرافات اجتماعی بسیاری خواهدشد. بر این اساس این نیاز تربیتی را باید در طول دوران تربیت در نظر داشت و آن را با رعایت حد اعتدال، بعنوان راهنمای عمل، سرلوحه عمل تربیتی قرار داد.nn۲. روش تامین امنیتnnامنیت هم یک نیاز اساسی است که ابتدا در محیط خانواده و توسط مادر ایجاد می شود جهت این که فرزندان در ابراز آنچه در درون دارند و بروز استعداد و خلاقیت خود، نه تنها احساس ترس و نگرانی نکنند، بلکه احساس آزادی و آرامش نیز داشته باشند. زیرا احساس ترس و ناامنی در کودک، جرأت ، جسارت و خلاقیت را از او سلب میکند و همواره احساسات و عواطف خود را سرکوب میکند که نتیجه آن، ایجاد نابسامانی های روانی است.nn۳. روش تکریم و احترامnnاگر کودک و نوجوان از جانب مادر و پدر خود تکریم نشود، سخنان و تعلیمات آنان نه تنها اثر تربیتی ندارد بلکه اثر عکس، یعنی ضد تربیت خواهد داشت. احترام به کودک در خود پنداره او موثر است که رفتار وی را شکل می دهد.nnاحترام و تکریم، یک ارزش است و تنها با گفتن، ایجاد نمی شود و در نتیجه بی احترامی و تحقیر شخصیت کودک و نوجوان باعث میشود وی دچار خود کم بینی شده و هم به دیگران بی احترامی کند، حقوقشان را رعایت نکند و دچار تکبر و زورگویی شود.nn۴. روش بازیnnسیره معصومان علیه السلام در این زمینه، حکایت از اهمیت بازی با کودکان جهت تاثیر در تربیت فرزند دارد. زیرا بسیاری از مشکلات روانی و عاطفی فرزند را حل کرده بر رشد زبان او نیز تاثیر دارد همچنین به هماهنگ شدن حواس پنجگانه کودک می انجامد که منجر به رشد همه جانبه روحیات او به ویژه رشد اجتماعیش می‌شود. فرزند در بازیهای خود همه ضعف ها، قوت ها، ترس ها، نگرانی ها، بینش ها و نگرش ها و بطور کلی شخصیت خود را بروز می‌دهد.nnزنان و مادران پایه گذار آموزش مصادیق اخلاق و اصول اخلاقی به فرزندان خود هستند. صاحب نظران اخلاق، مصادیق و ارزش های اخلاقی و انسانی رانام برده اند که در ادامه، به چند نمونه اشاره می‌شود:nn۱. انصاف ۲. عدالت ۳. پاکی ۴. امانتداری ۵. راز داری ۶. وفای به عهد ۷. قول صدیق ۸. بخشش ۹. پرهیز از سخن چینی و غیبت ۱۰. مقاومت در برابر زور و ستم و پایبندی به رعایت قوانین و مقررات الهی و قوانین و مقررات بشری ۱۱. مراقبت از تمایلات نفسانی چون خود خواهی، خود محوری، حسادت، بخل، زیاده طلبی و…، کسب علم ۱۲. قبول مقام و مسئولیت، صرفا بر مبنای توانایی و تخصص ۱۳. التزام به رعایت وظایف محوله و صلاحیت تخصص در احراز مناصب ۱۴. توجه جدی به رعایت حریم شخصی افراد و حقوق دیگران ۱۵. داشتن نظم در فکر و در عمل ۱۶. رعایت آداب اجتماعی و سنن فرهنگی ۱۷. رعایت رهیافت نقادانه و نقد پذیری ۱۸. دقت در قضاوت مستدل و بالاخره پرهیز از مدح و ثنا و تملق و جز آن.nnتربیت از ماده «ربو» به معنای افزودن ورشد و نمو است که مادران نقش الگو دهی، ترغیبی و تربیتی دارند. از حکیمی سوال شد: تربیت فرزند را از چه زمانی باید آغاز کرد؟ حکیم پاسخ داد: از بیست سال قبل از تولد او.( سادات، ۱۳۷۲، ج۲، ص۲۱).nnحالات روحی و معنوی انسان و حتی نوع تغذیه مادر و پدر تاثیر بسزایی در نوع شخصیت فرزند دارد. لذا باید مراقب عوامل پیشینی شامل عوامل فطری، ارثی و مادرزادی همچنین عوامل پسینی شامل محیط، تربیت و اراده باشیم.nnزنان و مادران باید با روشهای زمینه ساز تربیت صحیح بر اساس آموزه های دینی و در دین مبین اسلام بر اساس آموزه های قرآن کریم، سیره تربیتی پیامبر صلی الله علیه و اهل بیت علیه السلام آشنا باشند. گفتن اذان و اقامه در گوش نوزاد، باز کردن کام او با آب فرات یا آب زمزم، تربت امام حسین علیه السلام، پرداختن صدقه، تکریم و انتخاب نام نیک برای او، تربیت پس از تولد شکل می گیرد.nnپیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرموده اند: « المراه سیده بیتها» بزرگ خانه، زن خانه است و در جایی دیگر فرمودند: بهشت زیر پای مادران است. به فرموده امام خمینی(ره) شغل مادری، شغل انبیاست. مادرها مبدا خیرات هستند. یک مادر میتواند یک فرزند را خوب تربیت کند و آن فرزند، یک امت را نجات دهد و هر کس بهشتی شود، پایه بهشتی شدنش مادرش است. مهمترین نقشی که یک زن در هر سطحی از علم، سواد، معلومات، تحقیق و معنویت میتواند ایفا کند، نقش مادری و تربیت فرزند برای نسل آینده است تا انسان هایی سالم از لحاظ روحی و روانی، متعهد و عالم به جامعه تحویل دهد. از این رو است که دین اسلام به نقش، حرمت، حقوق، وظایف و تاثیر زن در درون خانواده بسیار تکیه می‌کند. حقیقت احترام به زن این است که به او فرصت داده شود تا آن نیروها و استعدادهای برجسته و عظیمی را که خداوند متعال در درون هر انسانی به  ودیعه نهاده است، از جمله استعدادهایی که فقط در درون زنان وجود دارد، این استعدادها در سطوح مختلف بروز کند؛ در سطح خانواده، جامعه، بین الملل، برای علم، دانش، معرفت، تحقیق و برای سازندگی و تربیت بهینه اخلاقی و دینی نسل آینده جامعه.nnامام خمینی(ره) فرمودند: وظیفه زن ها، انسان سازی است. اگر زن های انسان ساز از ملت ها گرفته شوند، ملت ها منحط خواهندشد. نیمی از جمعیت جوامع را زنان تشکیل می دهند ولی تاثیرشان بر ساختن نسل بعد، بسیار بیشتر از نیم جمعیت است. در اسلام، نمونه های زیادی از زنان مومن و کارآمد نام برده شده است مانند: آسیه همسر فرعون(سوره مبارکه تحریم ۱۱), مریم مادر حضرت عیسی علیه السلام(سوره مبارکه تحریم ۱۲)، زهرای مرضیه سلام الله، حضرت خدیجه سلام الله و زینب کبری سلام الله علیه که هریک، نقش های تکان دهنده تربیتی در جوامع بشری ایفا کرده اند که تاریخ و سرنوشت ملت ها را مورد تحول قرار داده اند.nnاصول تربیت اخلاقی نقش مهمی در انتخاب نوع فعالیت های تربیتی و نوع انجام آن ها دارند. همچنین اصول، نقش تعیین کننده ای در موفقیت فرآیند تربیت اخلاقی دارند. بررسی سیره تربیتی پیامبر صلی الله علیه و اهل بیت علیه السلام نشان می‌دهد که آنان در تربیت اخلاقی پنج اصل را رعایت می کردند. ۱. تربیت اخلاقی جدا از تربیت دینی نیست زیرا اصول اخلاقی، جزئی از دین است. ۲. در تربیت اخلاقی هم باید ظاهر را از رفتارهای ناشایست پاک کرد و هم باطن را از انگیزه های باطل. ۳. باید هم روحیه تعقل اخلاقی در فرزند پرورش داده شود و هم روحیه تسلیم در برابر آموزه های اخلاقی و دینی. زیرا عقل انسان نمی‌تواند در همه موارد وظیفه اخلاقی انسان را با قاطعیت روشن کند. ۴. با توجه به اینکه رشد اخلاقی دارای مراتب است، باید به صورت تدریجی فرزند را به سوی مراحل بالاتر رشد اخلاقی سوق داد. ۵. باید پیوسته فرزند را به مراقبت از نفس و مبارزه با هواهای نفسانی و لشکریان جهل توصیه کرد، که در غیر اینصورت، نمی‌تواند به مدارج عالی رشد اخلاقی برسد.nnبرای حصول این مهم، پیامبر صلی الله علیه و ائمه علیه السلام، از چهار نوع روش استفاده می نمودند:nnالف) روش های زمینه ساز.nnب) روش های آگاهی و بصیرت اخلاقی.nnج) روش های پرورش گرایش ها و عادت های اخلاقی.nnد) روش های اصلاح رذائل.nn